Vita contemplativa

Zdajemy sobie sprawę, że odbiorcami pokaźnych tomów z serii „Źródeł Monastycznych” nie są wszyscy czytelnicy naszej księgarni. Te pozycje mają swoich specyficznych adresatów, a ich lektura nierzadko związana jest z pracą naukową, podejmowaną w ramach specjalistycznych studiów. Aby jednak pisma tak wybitnych autorów, jak św. Grzegorz Wielki, nie popadły w zapomnienie jako teksty „tylko dla fachowców”, przygotowaliśmy dla Państwa antologię fragmentów jego głównego dzieła, mianowicie Moraliów. W ten sposób chcemy uczynić je bardziej przystępnymi dla szerszego grona.

Jest to bowiem monumentalne dzieło, składające się z trzydziestu pięciu ksiąg, w Wydawnictwie Benedyktynów Tyniec wydane w całości w siedmiu tomach. Jego podtytuł, Komentarz do księgi świętego Hioba, wydaje się mocno zawężać tematykę dzieła, przez co wprowadza pewne niedomówienie: w Moraliach znajdziemy wiele treści, które wykraczają poza ramy biblijnej egzegezy. Wbrew przypuszczeniom nie stanowią one jedynie komentarza do Księgi Hioba, ale dostarczają wykładni wielu aspektów życia chrześcijańskiego w jego duchowym bogactwie.

Komentarz św. Grzegorza opiera się na koncepcji potrójnego znaczenia tekstu biblijnego: historycznego, typologicznego i moralnego. Pierwszy sens, historyczny, ujmuje rzeczy dosłownie, przekazując nam wiedzę o faktach. Znaczenie typologiczne ujawnia, jakiej rzeczywistości symbolem (typem) jest dany tekst. Sens ostatni zaś wydobywa parenezę, czyli pouczenie o charakterze moralnym i duchowym. Kryterium doboru tekstów do tej antologii stanowiło w głównej mierze właśnie owo trzecie znaczenie, a celem było zebranie w jeden tom wielu praktycznych pouczeń na drodze duchowej każdego chrześcijanina.

W toku pracy skorzystano ze struktury kilku rozdziałów i wielu podrozdziałów, w celu łatwiejszego odszukania interesujących nas fragmentów. Przyporządkowanie treści nie było łatwe, ponieważ autor Moraliów niejednokrotnie nowe kwestie przeplata wątkami, które już wcześniej się pojawiały, co służy albo jako przypomnienie, albo jako uzupełnienie nauk wcześniej podanych. Skrótowe odwołanie przy każdym fragmencie do konkretnej księgi i podanie numeru rozdziału może pomóc w odkryciu szerszego kontekstu danego zagadnienia. Podział więc stanowi pomoc, choć momentami może wydawać się nieco sztuczny. Wielość odniesień biblijnych, tak naturalna dla pisarzy wczesnochrześcijańskich, została zachowana.