Noc ciemna

Noc ciemna zawiera opis trudnego doświadczenia, jakim jest proces głębokiego oczyszczenia duszy. Autor omawia także sytuację człowieka zanurzonego w tym Bożym działaniu oraz jego skutek w postaci kontemplacji wlanej. Tematem księgi pierwszej jest "noc bierna" i przejście od medytacji do kontemplacji, natomiast księga druga mówi o "nocy ducha".

Noc ciemna stanowi z jednej strony część, z drugiej strony pewne dopełnienie Drogi na górę Karmel, choć z tym różnie bywa. Zasadniczo Noc ciemna to komentarz do poematu W noc jedną pełną ciemności, rozpoczynającego Drogę na górę Karmel. Noc ciemna podąża za początkiem wersetów poematu, z tym że komentuje tylko dwie strofy, resztę pozostawia bez komentarza.

Pierwszy wydawca podzielił komentarz Nocy ciemnej na dwie części: pierwsza część – 14 rozdziałów, druga część – 25 rozdziałów. Temat centralny różni się od tego, który pojawia się w Drodze na górę Karmel, mianowicie jest nim tak zwana noc bierna, a więc uciszenie, oczyszczenie tych niewłaściwych emocjonalnych, afektywnych pożądań, upodobań, smaków, przywiązań, jakie w sobie nosimy, ale już mocą Ducha Świętego, gdzie człowiek właściwie tylko ulega, poddaje, pozwala działać Duchowi Świętemu.

Z książki Geniusz św. Jana od Krzyża