Mistyka i realizm w okresie Reformy terezjańskiej

Jednym zdaniem: W momencie, w którym sekularyzacja „próbuje wyeliminować Boga z przestrzeni publicznych i zagłuszyć wymowę znaków religijnych, jakie spotykamy na ulicy, w przyrodzie i w muzeach, kiedy nasze kontemplatywne spojrzenie wezwane jest do usunięcia masek rzeczywistości, aby odkryć i odsłonić czynną obecność Boga, o wiele bardziej głęboką i żywą niż skarb wielu świętych ludzi umieszczonych na rogach ulic bądź wielu pomników z kamienia, umieszczonych na fasadach katedr”, święta Teresa, „Matka ludzi duchowych”, mistyczka szóstych Mieszkań, objawia nam z wielką zażyłością i wirtuozerią swą walkę, swą pasję jako kobieta, matka, mistrzyni i założycielka – wszystko to za pośrednictwem swych Listów.

Żaden dokument nie wyraża w sposób tak świeży i bezpośredni jak przedstawione w tej książce listy Teresy: Teresy „o oczach otwartych” i tego, co przeszła w tym krytycznym okresie dla Reformy.

W epistolarium terezjańskim odczuwa się, jak Teresa przechodzi obok nas jako kobieta, która mówi i śmieje się, która kipi żywotnością i optymizmem, rozwiązując tyle problemów, ile jej się rzuciło do gardła w owych trzech latach (1576-1579): długi, choroby, kwestie spadku, nieporozumienia, zdrady, oszczerstwa, oszustwa, kompromisy. Jej dusza daje się dotknąć, jak gdyby miała ciało.

Tutaj żadne ukrywanie nie jest możliwe, nie jest to bowiem żaden głos nauczycielski, który poucza pod bacznym okiem teologa, przełożonego czy spowiednika. Tutaj jest sobą zupełnie, całkowicie w swej istocie, ze swym wdziękiem, z rozpierającą ją osobowością.

Do tej pory owych niemalże 500 listów było cennym materiałem do wglądu, do opowiadań historyjek, do poznania życia wspólnotowego, społecznego i eklezjalnego tamtego hiszpańskiego XVI wieku.

Na kolejnych stronach, pełnych mistyki i realizmu, autor odkrywa coś jeszcze ważniejszego i transcendentnego - że korespondencja terezjańska jest także kluczem interpretacyjnym, niezbędnym do skompletowania szerokiego wachlarza osobowości Teresy oraz do ukazania zastosowania jej doktryny do konkretnych przypadków i osób, które wyruszały w drogę.